Idea zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom

12 września 2020 r.

Istnieje szereg instrumentów prawnych zmierzających do zapobiegania zanieczyszczeniom środowiska. Jednym z nich są pozwolenia na korzystanie ze środowiska. Są to decyzje administracyjne, znajdujące zastosowanie wówczas gdy dany podmiot korzysta ze środowiska w sposób wykraczający poza ramy powszechnego korzystania ze środowiska. Pozwolenie na korzystanie ze środowiska zmierza to ustalenia pewnych limitów i warunków takiego nadmiernego korzystania ze środowiska. W polskim prawie ochrony środowiska wyróżniamy:

→        pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza;

→        pozwolenia na wprowadzania ścieków do wód i ziemi;

→        pozwolenia na wytwarzanie odpadów:

→        pozwolenia zintegrowane.

Pozwoleniom zintegrowanym chciałam poświęcić niniejszym artykuł.

Pozwolenie zintegrowane jest jednym z najbardziej obszernych i skomplikowanych decyzji administracyjnych. Zarówno opracowanie wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego, jak również sama procedura jego wydawania wymaga ścisłej współpracy prawników i specjalistów z danej gałęzi przemysłu czy też z rolnictwa. Pozwolenie zintegrowane jest wydawane w celu prowadzenia instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości. Rozporządzeniem Ministra Środowiska zostały określone jakie to instalacje ze względu na rodzaj i skalę mogą powodować znaczne zanieczyszczenia poszczególnych elementów przyrodniczych. Są to przykładowo instalacje do wytwarzania energii i paliw o dużych mocach, instalacje w przemyśle chemicznym, czy instalacje w gospodarce odpadami, których skala i rodzaj powoduje wysoki potencjał zanieczyszczeń.

Pozwolenie zintegrowane zostało wprowadzone do polskiego porządku prawnego w 2001 r. poprzez implementację dyrektywy Rady 96/61 WE z 24 września 1996 r., dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Dz.U.L 257 z 10.10.1996, str.26) („IPPC”; ang. Integrated Pollution Prevention and Control). I to właśnie pozwolenia zintegrowane jest największym wyrazem idei zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom. wyrażonej po raz pierwszy we wskazanej dyrektywie, a następnie usystematyzowanej i rozwiniętej w dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Dyrektywa IPPC) oraz w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) („IED”; ang. Industrial Emissions Directive).

Na czym polega idea zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom?

W pewnym momencie zauważono zjawisko polegające na przesuwaniu zanieczyszczeń między różnymi środowiskami, między granicami państw, ze względu na to, że krajowe systemy prawne prezentowały różne podejście do kwestii kontrolowania emisji do poszczególnych elementów środowiskowych: wody, powietrza, gleby. Zjawisko to nazwano eko-dumpingiem. Koniecznym stało się zatem stworzenie zintegrowanego podejścia do środowiska jako całości.

Bazując na kardynalnych zasadach prawa ochrony środowiska, tj.: na zasadzie zanieczyszczający płaci oraz zasadzie pierwszeństwa interwencji u źródła, wprowadzono instytucję pozwolenia zintegrowanego, jako szczególnego rodzaju pozwolenia na korzystanie ze środowiska, które uwzględnia oddziaływanie danej instalacji na wszystkie elementy środowiskowe. Zintegrowany charakter tego pozwolenia przejawia się w tym, że ustala warunki emisji do powietrza, wody i gleby, porusza kwestie hałasu, zbierania i przetwarzania odpadów. W pozwoleniu zintegrowanym są uwzględniane procedury zapobiegania awariom oraz procedury dotyczące pozostawieniu właściwego stanu środowiska po zakończeniu eksploatacji instalacji. Mając pozwolenie zintegrowane nie ma potrzeby uzyskiwania poszczególnych pozwoleń sektorowych, np., pozwolenia na emisję gazów i pyłów do powietrza. Nie można rozpocząć eksploatacji instalacji bez pozwolenia zintegrowanego.

Zintegrowanie przeciwdziałanie zanieczyszczeniom przejawia się także w tym, że  określone w pozwoleniu zintegrowanym graniczne warunki emisji, parametry korzystania ze środowiska, uwarunkowania techniczne dotyczące instalacji są oparte na najlepszych dostępnych technikach. Najlepsze dostępne techniki są opracowywane przez grupy robocze ekspertów z państw członkowskich, z poszczególnych gałęzi przemysłu, utworzone w ramach Europejskiego Biuro do spraw Kontroli Zanieczyszczeń Przemysłowych (European Integrated Pollution Prevention and Control Bureau – EIPPCB) z siedzibą w Sewilli, najpierw w formie tzw. BREF;ów, następnie jako tzw. dokumenty referencyjne BAT, a streszczenia z tych dokumentów  są przyjmowane przez Komisję Europejską w formie decyzji, jako tzw. konkluzje BAT. Dokumenty referencyjne BAT zmierzają do zniwelowania różnic w ramach UE w zakresie poziomów emisji w przemyśle. Opisują i systematyzują najlepsze dostępne techniki dla danej gałęzi przemysłu, nie narzucając jednak, która i ile z najlepszych dostępnych technik winna zostać zastosowana w konkretnej sprawie. Najlepsze dostępne techniki (BAT) zmierzają do ujednolicenia warunków prowadzenia działalności gospodarczej w ramach UE. 

Kolejnym przejawem idei zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom jest zdeterminowanie sytuacji kiedy pozwolenie zintegrowane wymaga zmiany. Przede wszystkim, są to przypadki gdy zostaną wydane nowe konkluzje BAT, ze względy na zmianę najlepszych dostęp technik. Wówczas powstaje obowiązek dostosowania wydanego już pozwolenia zintegrowanego do konkluzji BAT. Zmiana pozwolenia będzie także konieczna wówczas, gdy dojdzie do istotnej zmiany instalacji. Przy czym, przez istotną zmianę instalacji należy rozumieć taką zmianę sposobu funkcjonowania instalacji lub jej rozbudowę, która może powodować znaczące zwiększenie negatywnego oddziaływania na środowisko;

Ponadto, organy właściwe do wydawania pozwoleń zintegrowanych są zobowiązane do przeprowadzania okresowych analiz oddziaływania instalacji na środowisko.

Ważnym elementem idei zintegrowanego przeciwdziałania zanieczyszczeniom jest zapewnienie przez przepisy prawa udziału społeczeństwa w procedurze wydawania pozwolenia zintegrowanego. Przejawia się to w szczególności w zapewnieniu publicznego dostępu do informacji o działaniu instalacji i jej możliwym wpływie na środowisko, do informacji dotyczących wniosków o udzielenie pozwolenia dla nowych instalacji lub wniosków dotyczących istotnych zmian w instalacji, jak również do danych pochodzących z monitorowania środowiska.

Katarzyna Ludwichowska

Radca prawny

Udostępnij w Social Media:

Stwierdzenie nieważności zezwolenia na zbieranie i przetwarzanie odpadów

Definicja instalacji, zawarta w ustawie Prawo ochrony środowiska, nie jest jednoznaczna, a jej interpretacja wymaga zebrania szerokiego materiału dowodowego, a czasami przeprowadzenia analizy całego procesu produkcyjnego, dlatego nie można błędu popełnionego przy kwalifikacji przedsięwzięcia jako instalacja uznać za rażące naruszenie oczywistych przepisów prawa.

Na czym polegają dobre praktyki środowiskowe?

Tak jak przez ostatnie lata staraliśmy się zrozumieć i wypracować standardy biznesu odpowiedzialnego społecznie (CSR), tak obecnie zaistniała potrzeba, zrozumienia i wypracowania standardów biznesu odpowiedzialnego ekologicznie.

Czym jest sprzęt elektryczny i elektroniczny na gruncie ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym?

Postawione na wstępie pytanie jest fundamentalne dla tych przedsiębiorców, którzy w swojej bieżącej działalności zajmują się produkcją lub dystrybucją wszelkiego rodzaju elektroniki. Jeżeli produkowany lub wprowadzany do obrotu towar jest sprzętem elektrycznym i elektronicznym w rozumieniu ustawy, to automatycznie przedsiębiorca musi sprostać wielu obowiązkom wynikającym z tej ustawy, takim jak: zarejestrowanie w rejestrze BDO, zapewnienie poziomów zbierania, odzysku i recyklingu zużytego sprzętu, prowadzenie publicznych kampanii edukacyjnych, składanie rocznych sprawozdań czy uiszczanie opłaty produktowej.

Comments are closed.

Stwierdzenie nieważności zezwolenia na zbieranie i przetwarzanie odpadów

Definicja instalacji, zawarta w ustawie Prawo ochrony środowiska, nie jest jednoznaczna, a jej interpretacja wymaga zebrania szerokiego materiału dowodowego, a czasami przeprowadzenia analizy całego procesu produkcyjnego, dlatego nie można błędu popełnionego przy kwalifikacji przedsięwzięcia jako instalacja uznać za rażące naruszenie oczywistych przepisów prawa.