Po co nam BDO?

12 lutego 2020 r.

Gospodarka odpadami  opiera się na kilku istotnych założeniach. Jej celem jest kontrolowanie ilości i rodzaju wytwarzanych odpadów. Dążenie do tego, aby jak najwięcej odpadów było poddawanych procesom przygotowywania do kolejnego użytku, czy też recyclingu, oraz aby zbieranie i przetwarzanie odpadów odbywało się z poszanowaniem życia i zdrowia ludzi oraz środowiska. W mojej ocenie wskazane założenia przejawiają się w trzech zasadniczych filarach  gospodarki odpadami:

1. w zasadzie hierarchii sposobów postępowania z odpadami;
2. w systemie zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie zbierania i przetwarzania odpadów;
3. w systemie ewidencjonowania i raportowanie na temat wytwarzanych odpadów.

Hierarchia sposób postępowania z odpadami oznacza, że o ile jest to możliwe to należy zapobiegać powstawaniu odpadów. Ale jeżeli odpady zostaną już wytworzone to w pierwszej kolejności należy poddać je procesom przygotowywani do kolejnego użytku. Jeżeli jest to niemożliwe, wówczas należy zastosować recycling. Jeżeli odpady są tego rodzaju, że recycling jest także niemożliwy, wówczas należy zastosować inne dostępne procesy odzysku. Dopiero w sytuacji, gdy powyższe procesy nie znajdują zastosowania, odpady poddaje się unieszkodliwieniu.

Z kolei system zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie zbierania i przetwarza odpadów opiera się na szeregu dodatkowych obostrzeń dla przedsiębiorców podejmujących się takiej działalności, poczynając od kontroli instalacji, obiektów budowlanych i miejsc magazynowania odpadów, po obowiązek monitoringu miejsca zbierania i przetwarzania odpadów i obowiązek udzielenia dodatkowych zabezpieczeń roszczeń na wypadek wydania decyzji nakazującej usunięcie odpadów.

Trzecim filarem, zgodnie z moją systematyką jest ewidencjonowanie i raportowanie na temat wytwarzanych odpadów. I to jest właśnie element, który chciałabym aby był przedmiotem niniejszej publikacji, a w szczególności to czym jest Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami – BDO, o której ze względu na ostatnie zmiany w przepisach prawa, dużo się pisze. Dla wielu przedsiębiorców BDO może być utożsamiane z nadmierną biurokracją i z nakładaniem dodatkowych utrudnień administracyjnych i fiskalnych. Jednak nie wolno zapominać, ze rolą BDO jest m.in. kontrolowanie tego co się dzieje z wytwarzanymi odpadami, tak aby skutecznie zwalczać nielegalne wysypiska śmieci, zapobiegać ich podpaleniom, aby skutecznie zwalczać nielegalny handel i wywóz odpadów poza terytorium UE.  

Ewidencję odpadów są zobowiązani prowadzić:

– posiadacze odpadów – czyli ci którzy wytwarzają odpady, lub są w posiadaniu odpadów. Przy czym domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na tym terenie;

– jeden ze współlokatorów spośród wykorzystujących wspólnie lokal, lub wynajmujący lokal, na rzecz którego, na mocy umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, przeniesiono odpowiedzialność za wytwarzane odpady np. wynajmujący halę produkcyjną;

Z kolei:

– sprzedawca odpadów, tj. podmiot, który nabywa, a następnie zbywa odpady, we własnym imieniu, w tym również podmiot, który nie obejmuje odpadów fizycznie w posiadanie, czyli inaczej diler odpadów i

– pośrednik w obrocie odpadami – czyli ten który organizuje przetwarzanie odpadów w imieniu innych podmiotów, w tym również podmiot, który nie obejmuje odpadów fizycznie w posiadanie, czyli inaczej broker odpadów

są zobowiązani prowadzić jakościową i ilościową ewidencję odpadów, nawet jeżeli nie są posiadaczami odpadów, jeżeli dotyczy to odpadów niebezpiecznych.

Z obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów są zwolnieni:

– wytwórcy odpadów komunalnych, czyli każdy z nas w zakresie odpadów jakie wytwarzamy prowadząc np. gospodarstwa domowe lub małe, jednoosobowe działalności gospodarcze w sektorze usługowym (np. księgowy, fryzjer, prawnik)

– wytwórcy odpadów w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji, jeżeli pojazdy te zostały przekazane do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów,

– wytwórcy będący rolnikami gospodarującymi na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha, o ile nie podlegają wpisowi do rejestru prowadzonego przez marszałka województwa jako podmioty wprowadzające produkty, wprowadzające produkty w opakowaniach, prowadzące sklepy lub hurtownie, w których są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, gospodarujących odpadami;

– osoby fizyczne i jednostki organizacyjne niebędących przedsiębiorcami, które wykorzystują odpady na potrzeby własne np. odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów mogą zostać wykorzystane do utwardzania powierzchni, budowy fundamentów, wykorzystania jako podsypki pod posadzki na gruncie po rozkruszeniu odpadów, jeśli jest to konieczne do ich wykorzystania, oraz z zachowaniem przepisów odrębnych, w szczególności przepisów Prawa wodnego i Prawa budowlanego (max. do 0,2 Mg/m2 utwardzanej powierzchni; max. do  0,2 Mg/m3 fundamentu lub podsypki pod posadzki na gruncie)

– podmioty prowadzące działalność inną niż działalność gospodarcza w zakresie gospodarowania odpadami, które zbierają odpady opakowaniowe i odpady w postaci zużytych artykułów konsumpcyjnych, w tym zbieranie leków i opakowań po lekach przez apteki, przyjmowanie zużytych artykułów konsumpcyjnych w sklepach, systemy zbierania odpadów w szkołach, placówkach oświatowo-wychowawczych, urzędach i instytucjach (nieprofesjonalna działalność w zakresie zbierania odpadów);

Dodatkowo, Rozporządzenie Ministra Klimatu w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów  z dnia 23 grudnia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 2531) została wprowadzona tabela określająca rodzaje odpadów lub ilość odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów. Są to przykładowo:

– opakowania z tworzyw sztucznych do 0,5 Mg/rok;

– baterie zawierające rtęć do 0,005 Mg/rok,

– produkty spożywcze przeterminowane lub nieprzydatne do spożycia do 0,1 Mg/rok

Ewidencję odpadów prowadzi się z zastosowaniem dokumentów ewidencji odpadów takich jak:

– karty przekazania odpadów (KPO);

– karty przekazania odpadów komunalnych (KPOK) – od 1 stycznia 2020 r.;

– karty ewidencji odpadów (KEO);

– karty ewidencji komunalnych osadów ściekowych;

– karty ewidencji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego;

– karty ewidencji pojazdów wycofanych z eksploatacji;

– karty ewidencji odpadów niebezpiecznych (KEON);

– podstawową charakterystykę odpadów;

– wyniki testów zgodności;

Ponadto, marszałkowie województw prowadzą Rejestr podmiotów funkcjonujących gospodarce odpadami. Katalog podmiotów objętych obowiązkiem wpisu do Rejestru jest zawarty w art. 50 ust 1 i w art. 51 ust 1 ustawy o odpadach. Przykładowo tylko można wskazać, ze są takie podmioty jak:

– przedsiębiorcy wprowadzający na terytorium kraju produkty takie jak przykładowo: oleje smarowe, opony pneumatyczne;

– przedsiębiorcy prowadzący odzysk lub recykling odpadów powstałych z produktów,

– przedsiębiorcy prowadzący punkty zbierania pojazdów;

– przedsiębiorcy prowadzący stacje demontażu;

– organizacje odzysku sprzęty elektrycznego i elektronicznego;

– przedsiębiorcy transportujący odpady;

– punkty selektywnego zbierania odpadów prowadzone przez gminy.

Każdy podmiot jest obowiązany uzyskać wpis do Rejestru przed rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej.

Ponadto, marszałek województwa w urzędu wpisuje do Rejestru:

– posiadacza odpadów, który uzyskał pozwolenie zintegrowane,

– posiadacza odpadów, który uzyskał pozwolenie na wytwarzanie odpadów,

– posiadacza odpadów, który uzyskał zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów,

– podmiotu, który uzyskał decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydobywczymi lub zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych,

– podmiotu, który uzyskał koncesję na podziemne składowanie odpadów na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze

– jeżeli wcześniej nie byli już wpisani do Rejestru.

Nie podlegają wpisowi do rejestru:

– osoba fizyczna oraz jednostka organizacyjna niebędące przedsiębiorcami wykorzystujące odpady na potrzeby własne;

– podmiot władający powierzchnią ziemi, na której są stosowane komunalne osady ściekowe w rolnictwie do upraw i rekultywacji, przy dostosowaniu gruntów do określonych potrzeb i zwolniony jest z obowiązku uzyskania zezwolenia na przetwarzanie odpadów;

– podmiot prowadzący działalność inną niż działalność gospodarcza w zakresie gospodarowania odpadami, który zbiera odpady opakowaniowe i odpady w postaci zużytych artykułów konsumpcyjnych, w tym zbieranie leków i opakowań po lekach przez apteki, przyjmowanie zużytych artykułów konsumpcyjnych w sklepach, systemy zbierania odpadów w szkołach, placówkach oświatowo-wychowawczych, urzędach i instytucjach (nieprofesjonalna działalność w zakresie zbierania odpadów);

– transportujący wytworzone przez siebie odpady;

– wytwórca odpadów będący rolnikiem gospodarującym na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha, o ile nie podlega wpisowi do rejestru na inne podstawie;

Niezależnie od powyższego ustawa o odpadach nakłada bardzo rozbudowane obowiązki sprawozdawcze, i tak przykładowo:

1. wprowadzający opakowania oraz eksportujący opakowania jest zobowiązany do składania rocznych sprawozdań o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi;
2. wytwórca obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów jest zobowiązany do składania rocznych sprawozdań o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami
3. organizacja odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego jest zobowiązana do składania rocznych sprawozdań o masie zebranego zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych oraz z innych źródeł niż gospodarstwa domowe, masie zużytego sprzętu przetworzonego w zakładzie przetwarzania, masie zużytego sprzętu przygotowanego do ponownego użycia, masie odpadów powstałych ze zużytego sprzętu przygotowanych do ponownego użycia, poddanych recyklingowi, innym niż recykling procesom odzysku oraz unieszkodliwianiu, z podziałem na grupy sprzętu.

I w ten sposób przeszliśmy do tego czym jest BDO czyli Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami, bowiem to właśnie w BDO znajdują się wszystkie informacje zebrane w ramach realizacji obowiązku ewidencyjnego, rejestrowego i sprawozdawczego. BDO zostało wprowadzone ustawą o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. Od 24 stycznia 2018 r. BDO gromadzi dane objęte Rejestrem. Poza tym Baza gromadzi informacje na temat:

– wprowadzanych pojazdach, zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, bateriach i akumulatorach oraz o odpadach z nich powstających;

– osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu pojazdów,

– rodzajach i ilości wytwarzanych odpadów oraz ich wytwórcach;

– decyzjach z zakresu gospodarki odpadami, z uwzględnieniem pozwoleń na wytwarzanie odpadów i pozwoleń zintegrowanych, decyzji zatwierdzających program gospodarowania odpadami wydobywczymi oraz zezwoleń na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych;

– transgranicznym przemieszczaniu odpadów, w tym odpadów opakowaniowych, zużytych baterii i zużytych akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego;

– składowiskach odpadów,

– podmiotach odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości wraz z informacjami o ilości odebranych odpadów komunalnych, z podziałem na odbierane selektywnie i zmieszane, z wyodrębnieniem odpadów komunalnych ulegających biodegradacji;

Przy czym to nie są wszystkie dane jakie gromadzi BDO.

Z dniem 31 stycznia 2020 r. weszła życie ustawa z dnia 23 stycznia 2020 r. nowelizująca ustawę o odpadach, na mocy której została wprowadzone elektroniczne moduły BDO dedykowane do prowadzenia elektronicznej ewidencji odpadów i składania elektronicznych sprawozdań. Na podstawie nowych przepisów:

– najpóźniej do dnia 31 lipca 2020 r. wszystkie dokumenty wystawione do 30 czerwca 2020 r. (karta przekazania odpadów, karta przekazania odpadów komunalnych) w formie papierowej przedsiębiorcy będą musieli wpisać do elektronicznego systemu BDO;

– do dnia 30 czerwca 2020 r. przedsiębiorcy są zobowiązani do złożenia sprawozdań w wersji elektronicznej dotyczących gospodarki odpadami za rok 2019;

– ewidencja jest prowadzona za pośrednictwem indywidualnego konta w BDO;

Kierujący środkiem transportu, którym są transportowane odpady, jest obowiązany posiadać w trakcie transportu potwierdzenie wygenerowane z Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami, umożliwiające weryfikację informacji zawartych w karcie przekazania odpadów ze stanem rzeczywistym.

Posiadacz odpadów, który przejmuje odpady od innego posiadacza odpadów, niezwłocznie, każdorazowo po przejęciu tych odpadów, jest obowiązany potwierdzić w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami przejęcie odpadów oraz dodać w niej informacje o masie odpadów, jeżeli jest ona inna niż masa podana przez posiadacza, który przekazał odpady, a także informacje o dacie i godzinie przejęcia odpadów.

Posiadacz odpadów, który przekazuje odpady do prowadzonych przez siebie miejsc zbierania odpadów lub miejsc przetwarzania odpadów, niezwłocznie, każdorazowo po przekazaniu tych odpadów, dodaje w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami informacje o masie odpadów oraz o dacie i godzinie ich przekazania.

Transportujący odpady potwierdza transport odpadów w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami niezwłocznie po zakończeniu transportu.

Posiadacz odpadów prowadzi kartę ewidencji odpadów dla każdego rodzaju odpadów odrębnie.

Jeżeli potrzebujesz więcej informacji, chcesz zweryfikować czy powinieneś wpisać się do BDO, chcesz założyć konto w BDO zajrzyj tutaj: https://bdo.mos.gov.pl/

Katarzyna Ludwichowska

radca prawny