6 października 2019 r.
Pytanie postawione w tytule może wydać się nie na miejscu na blogu poświęconemu prawnej ochronie środowiska. Jednak w ochronie środowiska nie chodzi o bezwzględność, radykalność, ale o funkcjonowanie w równowadze społecznej, przyrodniczej i ekonomicznej. Jak to wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 czerwca 2009 r. IV SA/Wa 1269/08 „w polskim systemie prawnym, nie ustanowiono zasady prymatu ochrony środowiska nad innymi względami. Ramy uwzględniania kwestii ochrony środowiska wyznacza zasada zrównoważonego rozwoju (art. 5 Konstytucji RP). W myśl tej zasady organ administracji orzekający w sprawie powinien mieć na uwadze także uwarunkowania związane z rozwojem społeczno-gospodarczym.”
Przepisy stanowiące zasady usuwania drzew i krzewów zawarte w Rozdziale 4 pt.: „Ochrona terenów zieleni i zadrzewień” ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 (tj. Dz.U. 2018 r., poz. 1614) o ochronie przyrody, zmierzają do zachowania zrównoważonego rozwoju. Nie pozwalają na wycinkę drzew w każdej sytuacji, według własnego uznania i subiektywnej potrzeby. Przeciwnie zakładają, że usuwanie drzew powinno mieć miejsce tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy wymagają tego względy bezpieczeństwa, tylko w takim zakresie w jakim jest to niezbędne dla osiągnięcia zamierzonych i zgodnych z prawem celów.
1. Zasadą jest, że usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości może nastąpić po uzyskaniu uprzedniego zezwolenia. Zezwolenie jest wydawane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta na wniosek posiadacza nieruchomości, za zgodą właściciela tej nieruchomości → zatem wniosek może złożyć np. dzierżawca nieruchomości.
UWAGA: zgoda właściciela nieruchomości nie jest wymaga, gdy wniosek został złożony przez spółdzielnię mieszkaniową, albo przez wspólnotę mieszkaniową, w której właściciele lokali powierzyli zarząd nieruchomością wspólną zarządowi, albo przez użytkownika wieczystego.
2. Do wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcia drzewa lub krzewu, w zależności od stanu konkretnej sprawy, należy dołączyć:
→ w przypadku realizacji inwestycji, dla której wymagany jest projekt zagospodarowania działki lub terenu zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane – rysunek, mapę albo tenże projekt określający usytuowanie drzew lub krzewów
→ projekt planu nasadzeń zastępczych, stanowiących kompensację przyrodniczą za usuwane drzewa i krzewy;
→ projekt planu przesadzenia drzew lub krzewów (jeżeli takie przesadzenia są planowane)
→ w przypadku realizacji przedsięwzięcia, dla którego wymagane jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, albo postanowienie w przedmiocie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – rzeczone dokumenty
3. Przed wydaniem zezwolenia przeprowadzane są oględziny.
4. Wydanie zezwolenia na usunięcia drzewa lub krzewu może być uzależnione od określonych przez organ nasadzeń zastępczych lub przesadzenia tego drzewa lub krzewu.
5. Istnieje szereg odstępstw do wymogu uzyskania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu. Przedstawiam najważniejsze z nich z punktu widzenia codziennych potrzeb posiadacza nieruchomości. A zatem nie ma obowiązku uzyskania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu wobec:
→ krzewów rosnących w skupisku o pow. do 25 m2;
→ krzewów rosnących na terenach pokrytych roślinnością pełniącą funkcje ozdobne, urządzoną pod względem rozmieszczenia i doboru gatunków posadzonych roślin, z wyłączeniem krzewów w pasie drogowym drogi publicznej, na terenie nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków oraz na terenach zieleni:
→ drzew, których obwód pnia na wysokości 5m nie przekracza:
a. 80 cm – w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego;
b. 65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego
c. 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew.
→ drzew lub krzewów, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej (czyli w ramach prywatnych potrzeb);
→ drzew lub krzewów usuwanych w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego;
→ drzew lub krzewów owocowych, z wyłączenie rosnących na terenie nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków lub na terenach zieleni;
UWAGA: z konstrukcji przepisów wynika, że przedsiębiorcy zamierzający usunąć drzewo w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą praktycznie zawsze muszą wystąpić o zezwolenie. Ponadto, osoby, które dopiero planują założenie działalności gospodarczej, a wycinka drzew jest związana z przygotowaniami do prowadzenia działalności gospodarczej tzn. pozostaje w związku funkcjonalnym z planowaną, przyszłą działalnością gospodarczą, także muszą wystąpić o zezwolenie. Pogląd taki został wyrażony w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 22 lutego 2018 r., II SA/Sz 1290/17, wydanym w sprawie dotyczącej podjętych przez właściciela nieruchomości przygotowań w postaci masowego wycięcia drzew, w celu przygotowania terenu pod działalność agroturystyczną.
6. Jeżeli właściciel nieruchomości zamierza usunąć drzewo rosnące na jego nieruchomości w celach niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, a obwód pnia mierzonego na wysokości 5 cm przekracza:
a. 80 cm – w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego;
b. 65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego
c. 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew
jest zobowiązany dokonać zgłoszenia do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Następnie organ przeprowadza oględziny. Usunięcie drzewa może nastąpić wówczas, gdy organ w terminie 14 dni od dokonania oględzin nie wniósł sprzeciwu. Organ może wnieść sprzeciw w sytuacji gdy drzewo znajduje się na nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, na terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na zieleń lub chronionym innymi zapisami mpzp lub na terenach objętych formami ochrony przyrody np. Natura 2000, park krajobrazowy.
UWAGA: Jeżeli w ciągu 5 lat od przeprowadzenia oględzin wystąpiono o wydanie decyzji o pozwolenie na budowę, a budowa ta ma związek z prowadzeniem działalności gospodarczej i będzie realizowana na części nieruchomości, na której rosło usunięte – w ramach procedury zgłoszeniowej – drzewo, na obecnego właściciela nieruchomości zostanie nałożony obowiązek uiszczenia opłaty za usunięcie drzewa. Dlatego też, przed zakupem gruntów pod inwestycje budowlane np. budowę mieszkań, należy zweryfikować czy w ciągu ostatnich 5 lat była przeprowadzana wycinka drzew na rzeczonych gruntach i na jakiej podstawie.
7. Wydając zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu organ nakłada opłaty za usunięcie. Opłatę za usunięcie drzewa co do zasady ustala się mnożąc liczbę cm obwodu pnia drzewa mierzonego na wysokości 130 cm i stawkę opłaty. Z kolei opłatę za usunięcie krzewu ustala się mnożąc liczbę metrów kwadratowych powierzchni gruntu pokrytej usuwanymi krzewami i stawkę opłaty. Wskazane stawki zostały szczegółowo rozpisane w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie wysokości stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów z dnia 3 lipca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1330).
8. W przypadku naruszenia przepisów dotyczących usunięcia drzew lub krzewów zostały przewidziane surowe kary pieniężne. Kary zostały przewidziane za:
→ usunięcie drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia;
→ usunięcie drzewa lub krzewu bez zgody posiadacza nieruchomości;
→ zniszczenia drzewa lub krzewu;
→ uszkodzenie drzewa spowodowane wykonywaniem prac w obrębie korony drzewa;
→ usunięcie drzewa pomimo sprzeciwu organu, o którym była mowa wyżej;
→ usunięcie drzewa bez dokonania zgłoszenia, którego wymagają przepisy prawa.
Katarzyna Ludwichowska – radca prawny
