Miesiąc: Grudzień 2018

Zasada zrównoważonego rozwoju

Published on by Katarzyna Ludwichowska

W ramach praktyki zawodowej często zajmuję się sprawami administracyjnymi, w imieniu i na rzecz klientów – inwestorów, którzy mierzą się z obowiązkiem przeprowadzenia raportu oddziaływania na środowiskowo na potrzeby postępowania w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań przedsięwzięcia. W ramach specjalizacji z zakresu prawa ochrony środowiska podejmuję się zagadnień dotyczących roli prawa ochrony środowiska w procesach inwestycyjnych i budowlanych.

Pojęcie „ochrona środowiska” zostało zdefiniowane w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 799), jako podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona środowiska polega w szczególności na:

  • racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
  • przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
  • przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.

Kardynalną zasadą prawa ochrony środowiska jest zasada zrównoważonego rozwoju, która stanowi punkt odniesienia dla wielu rozstrzygnięć administracyjnych i sądowoadministracyjnych. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie o sygnaturze II SA/Go 825/08 rozstrzygał zagadnienie obowiązku sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięcia polegającego na hodowli norek, stwierdzając, że jest to przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko. W orzeczeniu tym Sąd podniósł, że „przez zrównoważony rozwój rozumie się taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia jak i przyszłych pokoleń.” Dalej Sąd stwierdził, że „gdy pojawiają się wątpliwości co do zakresu obowiązków, rodzaju obowiązków i sposobu ich realizacji należy posiłkować się zasadą zrównoważonego rozwoju. Pełni ona zatem rolę podobną do zasad współżycia społecznego czy społeczno-gospodarczego przeznaczenia w prawie cywilnym (…) Zasada zrównoważonego rozwoju służy do rozwiązywania konfliktów miedzy wartościami konkurującymi ze sobą, przy czym jedną z tych wartości jest ochrona środowiska, a drugą wolność gospodarcza oparta na własności prywatnej, o której mowa w art. 20 Konstytucji RP.”

Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 czerwca 2009 r. IV SA/Wa 1269/08 podniósł, że „w polskim systemie prawnym, nie ustanowiono zasady prymatu ochrony środowiska nad innymi względami. Ramy uwzględniania kwestii ochrony środowiska wyznacza zasada zrównoważonego rozwoju (art. 5 Konstytucji RP). W myśl tej zasady organ administracji orzekający w sprawie powinien mieć na uwadze także uwarunkowania związane z rozwojem społeczno-gospodarczym.”

Wiele moich dalszych rozważań w ramach niniejszego bloga z pewnością będzie nawiązywało do zasady zrównoważonego rozwoju i sposobu jej interpretowania.

Katarzyna Ludwichowska – radca prawny

Paryskie porozumienie klimatyczne

Published on by Katarzyna LudwichowskaLeave a comment

Tak jak w grudniu 2018 r. w Katowicach odbył się szczyt klimatyczny ONZ – COP24, tak w 2015 r. podobny szczyt miał miejsce w Paryżu – COP21. Wówczas przedstawiciele 195 państw przyjęli dokument zatytułowany „Porozumienie paryskie”. Jest to pierwszy w historii dokument określający globalne cele w zakresie ochrony klimatu. Przyjęcie Porozumienia było wyrazem światowej jedności i solidarności w podejmowaniu działań zmierzających do przeciwdziałania zmianom klimatycznym.

W sumie Porozumienie paryskie zostało ratyfikowane i podpisane przez 197 państw.

Zakończony niedawno szczyt klimatyczny ONZ w Katowicach COP24 miał jeszcze trudniejsze zadanie. Przedmiotem tego szczytu było bowiem wypracowanie konkretnych mechanizmów i programów zmierzających do realizacji celów określonych w Porozumieniu Paryskim z grudnia 2015 r. Szczyt klimatyczny w Katowicach zmierzał do sfinalizowania, skonkretyzowania postanowień Porozumienia paryskiego. Z medialnych i politycznych doniesień wynika, że pomimo trudów i przedłużenia obrad, udało się to zadanie zrealizować.

Poznanie postanowień Porozumienia paryskiego jest ważne, nie tylko ze względu na precedensowy i globalny wymiar tego dokumentu, ale także dlatego, że w mojej ocenie wiele mechanizmów odpowiedzialności za szkody w środowisku i mechanizmów prewencyjnych, obowiązujących w naszym krajowym prawie ochrony środowiska winno być interpretowanych i stosowanych spójnie z założeniami Porozumienia paryskiego.

Porozumienie paryskie przyjęło trzy główne cele:

  1. ograniczenie wzrostu średniej temperatury globalnej do poziomu znacznie niższego niż 2 °C powyżej poziomu przedindustrialnego oraz podejmowanie wysiłków mających na celu ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5 °C powyżej poziomu przedindustrialnego, uznając, że to znacząco zmniejszy ryzyka związane ze zmianami klimatu i ich skutki;
  2. zwiększenie zdolności do adaptacji do negatywnych skutków zmian klimatu oraz wspieranie odporności na zmiany klimatu i rozwoju związanego z niską emisją gazów cieplarnianych w sposób niezagrażający produkcji żywności oraz
  3. zapewnienie spójności przepływów finansowych ze ścieżką prowadzącą do niskiego poziomu emisji gazów cieplarnianych i rozwoju odpornego na zmiany klimatu (tak art. 2 ust 1 a-c Porozumienia).

Wskazane cele zostały określone na podstawie długoletnich badań i obserwacji klimatu.

Ponadto Porozumienie stanowi, że każda ze stron Porozumienia ma podjąć i zakomunikować ambitne działania zmierzające do:

  1. redukcji emisji gazów cieplarnianych;
  2. wdrożenia procesów adaptacyjnych, polegających na zwiększeniu zdolności do adaptacji, wzmocnieniu odporności i zmniejszeniu podatności na zmiany klimatu w społeczeństwach;
  3. wsparcia finansowego w działaniach zmierzających do łagodzenia zmian klimatu,w działaniach adaptacyjnych dla państw rozwijających się – Stron Porozumienia;
  4. długoterminowego rozwoju i transferu technologii dla poprawy odporności na zmiany klimatu i zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych;
  5. budowania potencjału, między innymi do wdrażania działań w zakresie: adaptacji i łagodzenia zmian klimatu, do rozwoju, upowszechnianie i zastosowanie technologii, dostępu do środków finansowych przeznaczonych na kwestie związane ze zmianami klimatu, edukacji, szkoleń i świadomości społecznej oraz przejrzystego ogłaszanie dokładnych informacji we właściwym czasie.

Porozumienie opiera się na zasadzie jawności, przejrzystości, wymianie wiedzy, doświadczenia i technologii, na wspieraniu finansowym państw biedniejszych, dopiero rozwijających się, bardziej narażonych na negatywne skutki zmian klimatycznych.

Katarzyna Ludwichowska – radca prawny